Historische locatie
Beetsterzwaag is al ergens tussen het jaar 1000 en 1200 ontstaan. De naam Beetsterzwaag is afgeleid van de oorsprong van het dorp: de ‘sweach’ waren de laaggelegen weidegronden die behoorden bij het vroegere Oud Beets. ‘Beet’ verwijst naar de Boorne, de beek die tegenwoordig het Oud- of Koningsdiep wordt genoemd.
Vanaf eind 18e eeuw raakte Beetsterzwaag bekend als ‘deftig dorp’ toen Rijnhard van Lynden zich hier vestigde. In de 19e eeuw bezaten vijf adellijke families uit Beetsterzwaag ruim 16.000 hectare grond in de omgeving. Zij lieten vele herenhuizen met zogenaamde overtuinen aanleggen.
De Hoofdstraat, minstens drie en halve eeuw oud, heeft nog vele monumentale panden en tuinen, als stille getuigen van de rijke adellijke bewoners in de 18e en 19e eeuw.
Vele rijksmonumenten
Een van de meest bekende gebouwen dat Beetsterzwaag rijk is, is Lyndenstein. Dit uit 1821 stammende zomerverblijf van de familie Van Lynden is later door de familie ondergebracht in de Corneliastichting. Deze stichting, genoemd naar de jong overleden Cornelia van Lynden, moest een gratis ziekenhuis voor Friese kinderen in stand houden. Nu dient het oude herenhuis als revalidatiecentrum.
Andere historische gebouwen in de Hoofdstraat zijn: Bordena (1858), Lycklamahûs (1824), het Eysingahuis, de Fockensstate (1879) en Kantongerecht (1811). Net buiten het dorp ligt de Harinxmastate. Beetsterzwaag telt 46 rijksmonumenten.
Ons huis, de eerste bewoner
Hoe oud ons huis is, is niet exact bekend. Wel weten we dat de eerste bewoner, de heer Dominicus Suringar, notaris en gemeentesecretaris van Opsterland, hier in 1821 al woonde. Zo kreeg het de titel ‘Notariswoning’. Op dat moment stond er alleen het voorhuis, zonder bovenverdieping. Suringar bezat ook Herberg de Klok (aan de overkant van de straat, nu Kota Radja), evenals de stal die er naast stond en het huis links naast hem. Suringar was weduwnaar en woonde hier met zijn drie kinderen, een huishoudster en twee ‘dienstmaagden.’
Rijnhard baron van Harinxma thoe Slooten en zijn Jonge Barones.
De meest illustere bewoner van ons pand, Rijnhard baron van Harinxma thoe Slooten, kocht het pand in 1868, alsmede het gebouw ernaast. Hij liet een verdieping op de notariswoning zetten door architect Stoett en bouwde het huis verder naar achter uit.
Twee jaar later liet hij het pand op nummer 60 afbreken en bouwde hiervoor in de plaats een koetshuis met woning. De bedienden woonden op de bovenverdieping van dit koetshuis.
Rijnhard van Harinxma thoe Slooten trouwde op 11 juli 1872 met Adriana Johanna Wilhelmina barones van Sytzama. Hun twee kinderen zijn in dit pand geboren.
Helaas overleed de jonge barones veel te vroeg in januari 1877. Zij was nog maar 25 jaar oud. De naam van onze B&B verwijst naar deze jonge vrouw.
Het verhaal gaat dat Rijnhard van Harinxma thoe Slooten op oudejaarsavond 1877 het landgoed Lauswolt voor 100.000 gulden kocht van Augustinus Lycklama à Nijeholt, toen beide mannen ‘in slokje op hiene’. Rijnhard verhuisde met zijn twee kinderen op 12 mei 1878 naar Lauswolt.
Na Rijnhard hebben in ons pand veel gemeentesecretarissen gewoond. Het pand bleef wel in bezit van de familie. De dochter van Rijnhard, Adriana Janke heeft het pand in 1929 verkocht aan de familie De Herder.
Dependance de Herder
De familie De Herder was eigenaar van Hotel De Herder dat gesitueerd was tegenover ons huis en naast Hotel De Klok. Zij maakten van ons huis een dependance. Het bord dat toen op de voorgevel hing, hangt nu bij ons in de hal.
Toen hotel De Herder werd verkocht in 1941, heeft mevrouw De Herder-Stielstra ons huis gekocht, waar zij met meerdere mensen heeft gewoond tot 1954. Toen kwam het huis in handen van de gemeente Opsterland, die het verbouwde tot bureau gemeentewerken. Sinds 1990 wordt het huis weer particulier bewoond.
Restauratie
Deze bewoners hebben gedurende 13 jaar het huis gerestaureerd en veel originele details teruggebracht. Hierbij is o.a. gebruik gemaakt van oude onderdelen en materialen afkomstig uit het Eysingahuis, welke teruggaan op 1870. Er waren gelukkig ook nog veel originele elementen bewaard gebleven, zoals de grote paneeldeuren, links en rechts van de 20 meter lange gang en de marmeren tegels gelegd op schelpen. De 5 kamers beneden hebben allemaal nog hun oude balkenplafonds en gipsornamenten boven de schouwpartijen. Ook de zwart marmeren schouw dateert uit 1868.
Nieuwe eigenaren: Berend en Roelina
Wij hebben het pand gekocht in 2021 en hebben geprobeerd door onze inrichting recht te doen aan het pand, in de sfeer van de 19e eeuw, maar met het comfort van nu.
We vinden het belangrijk om dit prachtige monumentale pand in goede staat te houden en steken daar met heel veel plezier veel van onze tijd en energie in.
Meer over adellijk Beetsterzwaag?
Ontdek het historische erfgoed van Beetsterzwaag op www.historischbeetsterzwaag.nl. Verken het rijke verleden, bewonder historische gebouwen en kom meer te weten over deze prachtige plek. Bezoek de website en laat je inspireren door de geschiedenis van Beetsterzwaag.
